Akronim EDEN w rozwinięciu oznacza European Destinations of Excellence (Modelowe Ośrodki Turystyczne Europy).
Rozwój projektu jest wspierany przez Komisję Europejską, która uruchomiła go w 2006 r. i nadal pełni w jego ramach istotną rolę koordynacyjną. Jest to projekt promujący zrównoważone modele rozwoju turystycznego w całej Unii Europejskiej. Projekt opiera się na organizowanych każdego roku (począwszy od 2007 r.) krajowych konkursach, w których wyłaniane są modelowe ośrodki turystyczne w każdym kraju uczestniczącym.
Poprzez wybór takich ośrodków projekt EDEN skutecznie realizuje cel, jakim jest zwracanie uwagi na wartości, różnorodność i wspólne cechy europejskich atrakcji turystycznych. Zwiększa on widoczność wschodzących europejskich ośrodków, stanowi platformę do wymiany dobrych praktyk w całej Europie oraz promuje tworzenie sieci między zwycięzcami konkursów.
Zasada działania projektu EDEN jest prosta: każdego roku Komisja Europejska, w bliskiej współpracy z krajowymi organami odpowiedzialnymi za turystykę, wybiera temat oraz po jednym ośrodku turystycznym z każdego kraju uczestniczącego. Wybrany temat jest ściśle związany z poszczególnymi aspektami zrównoważonego rozwoju oraz umożliwia pokazanie wartości i różnorodności europejskich destynacji turystycznych. W projekcie EDEN uczestniczy w sumie 27 krajów z Unii Europejskiej oraz pozostałych Państw stowarzyszonych. Każdy kraj uczestniczący w projekcie organizuje konkurs wewnętrzny (krajowy), którego celem jest wybranie, w oparciu o ustalone kryteria, jednej destynacji i zgłoszenie jej do Komisji Europejskiej, która dokonuje weryfikacji prawidłowości przeprowadzenia wyboru. Polska Organizacja Turystyczna (POT) jest koordynatorem polskiej edycji konkursu od 2009 roku.
W ciągu kilku lat funkcjonowania projektu jego głównymi motywami przewodnimi były: turystyka wiejska, dziedzictwo niematerialne, obszary chronione, turystyka wodna, rewitalizacja miejsc, turystyka dostępna, turystyka i lokalna gastronomia, turystyka kulturowa. Ostatnia edycja konkursu koncentrowała się na turystyce zdrowotnej i wellness.
Idea i cele konkursu
EDEN jest projektem promującym europejskie destynacje turystyczne o ściśle określonej specyfice i niepowtarzalnym charakterze, które uwzględniają potrzeby środowiska, ludności lokalnej i turystów rozwijając jednocześnie atrakcyjny ekonomicznie produkt turystyczny. Dlatego udział w nim mogą wziąć te destynacje, w których rozwój turystyki współgra w sposób zrównoważony z unikalnym charakterem miejsca i potrzebami mieszkańców.
Konkurs jest ważnym narzędziem realizacji takich celów polityki turystycznej Unii Europejskiej i Państw Członkowskich jak: zapewnienie zrównoważonego rozwoju turystyki, usuwania barier hamujących ten rozwój, zmniejszenie koncentracji czasowej i przestrzennej turystyki (promowanie miejscowości i obszarów oferujących atrakcje w okresach posezonowych oraz kierowanie ruchu turystycznego do mniej znanych miejscowości turystycznych); działanie na rzecz zacieśnienia współpracy między destynacjami wyłonionymi w drodze konkursu.
Ideą projektu EDEN jest stworzenie europejskiej sieci uznanych i rozpoznawanych obszarów turystycznych charakteryzujących się szczególnymi walorami dla dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Europy.
Konkurs ma na celu promowanie najlepszych wzorców zrównoważonego rozwoju turystyki, a także zwrócenie uwagi na:
• atrakcyjność, różnorodność oraz wspólne cechy destynacji biorących udział w konkursie;
• mniej znane miejscowości i obszary turystyczne, posiadające unikatowe atrakcje turystyczne;
• możliwości organizowania wyjazdów turystycznych w okresach posezonowych i tym samym zmniejszenie negatywnych konsekwencji zjawiska sezonowości w turystyce;
• usuwanie barier hamujących zrównoważony rozwój turystyki;
• możliwość bardziej równomiernego rozmieszczenia ruchu turystycznego poprzez kierowanie jego strumieni do mniej znanych miejscowości i obszarów;
• potrzebę wymiany dobrych praktyk, poprzez powiązanie destynacji biorących udział w konkursie w sieć i tym samym ułatwienie wymiany dobrych praktyk i informacji;
• aktywizację i wskazanie możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego destynacji, w tym budowę pozytywnego i rozpoznawalnego wizerunku, poprzez i dzięki rozwojowi turystyki, wykorzystującej endogenny potencjał obszaru;
• włączenie polskich mniej znanych lub nieznanych destynacji turystycznych w europejską sieć uznanych i rozpoznawanych obszarów turystycznych charakteryzujących się wyjątkowymi walorami dla dziedzictwa Europy;
• wzmocnienie znaczenia turystyki w wybranych destynacjach – zwiększenie zaangażowania różnorodnych podmiotów turystycznych w proces podnoszenia konkurencyjności produktów i atrakcji turystycznych występujących na danym obszarze przy zachowaniu ich unikatowego charakteru.
Nowe podejście do obszarów turystycznych ma pomóc w przełamaniu formalnych podziałów administracyjnych oraz prowadzić do współpracy międzyregionalnej, zarówno w Polsce, jak i w ramach całej Unii Europejskiej. Zatem można słusznie stwierdzić że, projekt EDEN to także platforma wymiany doświadczeń i sposób na poznanie najlepszych europejskich przykładów równowagi i połączenia różnorodnych form turystyki z nowoczesnymi i skutecznymi sposobami zarządzania.
Udział w konkursie to niewątpliwie duży prestiż i promocja w kraju i za granicą. Nagrodzone destynacje mają szansę stać się bardziej rozpoznawalne w Polsce i całej Unii Europejskiej, co z pewnością przyczyni się do rozwoju turystyki, a tym samym rozwoju całego regionu. Destynacja EDEN może osiągnąć korzyści finansowe, instytucjonalne oraz polityczne poprzez wzrost przyjazdów turystów krajowych i zagranicznych, a także inwestorów skłonnych zainwestować w to „wyjątkowe” miejsce”.
Zwycięzcy przysługuje prawo posługiwania się tytułem „Najlepszej Europejskiej Destynacji – EDEN”, a także zostaje on włączony w sieć Najlepszych Europejskich Destynacji Turystycznych, która będzie promowana przy użyciu różnorodnych narzędzi marketingowych w skali krajowej i ogólnoeuropejskiej. Nagrodą dodatkową dla laureata oraz nominatów jest włączenie destynacji do działań promocyjnych POT w zakresie przewidzianym dokumentami strategicznymi oraz planem POT.
